Gedenkplaats Esterwegen

Het Kamp Esterwegen

Op de plek van de huidige gedenkplaats bouwde het Duitse Rijk in de zomer van 1933 het concentratiekamp Esterwegen om politieke gevangenen onder te brengen. Van 1934 tot 1936 viel het kamp rechtstreeks onder Heinrich Himmler als Reichsführer SS. Hij hief het kamp in 1936 op; de opvolger was het concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn. Tot de bekendste concentratiekampgevangenen in Esterwegen behoort Carl von Ossietzky, drager van de Nobelprijs voor de Vrede van 1935. Tussen 1937 en 1945 was kamp Esterwegen een strafgevangenenkamp van de Duitse justitie. Hier en in verschillende andere kampen zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog Duitse soldaten gevangen die waren veroordeeld door krijgsraden van de Wehrmacht. In een deel van kamp Esterwegen (“Lager Süd”) waren verzetsstrijders uit verschillende West-Europese landen opgesloten, de zogeheten “Nacht- und Nebel-Gefangene”. Vlak na de oorlog diende het kamp de Britse bezettingsmacht als interneringskamp. Tussen 1953 en 1959 was het een doorgangskamp voor vluchtelingen uit de door de sovjets bezette zone (de DDR). In die tijd werden alle gebouwen van het voormalige kamp afgebroken. Van 1963 tot 2001/2005 heeft de Bundeswehr het terrein gebruikt als depot.

De Gedenkplaats Esterwegen

Kamp Esterwegen is nu een Europese gedenkplaats, die de herinnering aan alle 15 Emslandkampen en hun slachtoffers levend houdt. Het geldt als symbool tegen dictatuur, gewelddadige politiek en terreur, tegen nationalisme en racisme. Het roept op tot betrokkenheid bij mensenrechten, de rechtsstaat en de democratie. In het informatiecentrum worden tegenwoordig tentoonstellingen en lezingen gehouden en bevinden zich een bibliotheek, een archief en ook het cafetaria. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van twee in de jaren ‘70 gebouwde opslagloodsen van het voormalige Bundeswehrdepot, die door een nieuwe foyer verbonden zijn.

Tentoonstellingen

De hoofdtentoonstelling documenteert de geschiedenis van de Emslandkampen tussen 1933 en 1945, en geeft het gebeurde chronologisch weer in de context van de geschiedenis van het “Derde Rijk” en van de regio. In het middelpunt staan de ervaringen van de gevangenen tijdens hun werk in het veen en hun leven en lijden in de kampen. De nevententoonstelling behandelt de latere geschiedenis van de Emslandkampen, die moet worden begrepen als een complex, verscheidene fasen doorlopend en nog steeds voortdurend proces.

Het buitenterrein

De landschapsarchitectuur geeft de sporen van het vroegere kamp weer en vertaalt niet meer zichtbare delen van de kamptopografie die symbool staan voor geweld en bedreiging, in een moderne vormentaal (staalelementen). De plaatsen van de vroegere barakken worden door “boompakketten” zichtbaar gemaakt. Met de bedekking van het voormalige gevangenenterrein door lava moet een roodbruin veenlandschap gesuggereerd worden. Een looppad van stalen platen verbindt de historische plek van kamp Esterwegen met een naburig stuk veen, dat symbool staat voor de plaats van de zware dwangarbeid.

Wat wij bieden

De Gedenkplaats Esterwegen biedt:

• Speciale tentoonstellingen, lezingen en voordrachten
• Projectdagen, seminars, nascholing voor docenten
• Stageplekken voor scholieren en studenten
• Gebruik van de bibliotheek van de gedenkplaats

Rondleidingen op afspraak voor schoolklassen en groepen (rondleidingen in het Nederlands zijn op afspraak ook mogelijk)

Tijdstip en inhoud worden vooraf apart besproken.